Wat is een kaderactiviteit?

Over vaste structuren, vrije invulling en leerimpact zonder ego

In elke goede opleiding wil je dat mensen denken, delen, toepassen, reflecteren, onthouden, .... Maar hoe creëer je ruimte voor al die stappen, zonder telkens iets nieuws te moeten bedenken? Daar komt de kracht van een kaderactiviteit naar voren.

Een kaderactiviteit is een vaste werkvorm met een flexibel hart. De structuur ligt vast, de inhoud voeg je zelf toe. Dat maakt kaderactiviteiten tot één van de meest krachtige tools voor trainers, facilitatoren en leerarchitecten.

Wat is een kaderactiviteit precies?

Een kaderactiviteit (in het Engels bekend als een framegame) is een leeractiviteit met een herbruikbare opbouw, die je kunt invullen met telkens andere thema’s, inhoud of contexten. De stappen blijven gelijk — wat je bespreekt of onderzoekt, varieert.

Denk aan een taartvorm die je vult met wisselende ingrediënten. De vorm zorgt voor structuur, de inhoud bepaalt de smaak.

Een goed voorbeeld: een activiteit waarin deelnemers in duo’s werken, wisselen van partner, en bij elke ronde feedback geven op een andere insteek. De werkvorm blijft, maar je kan ze gebruiken voor feedback, leiderschap, klantgerichtheid, of ethische dilemma’s.

De Godfathers: Thiagi en Matthew Richter

De term framegame werd wereldwijd bekend dankzij Dr. Sivasailam Thiagarajan (Thiagi) en zijn collega Matthew Richter. Zij toonden aan dat de beste leeractiviteiten niet per se uniek of complex zijn — maar slim ontworpen structuren zijn die herhaaldelijk toepasbaar zijn in verschillende leercontexten.

In hun werk — én in de LUDO-aanpak — staat centraal dat leren pas plaatsvindt wanneer mensen zélf actief betekenis geven. Kaderactiviteiten maken dat mogelijk, telkens opnieuw.

De 4 bouwstenen van een goede LUDO (en dus ook van een sterke kaderactiviteit)

Elke sterke LUDO — en dus ook elke kaderactiviteit — rust op deze vier bouwstenen:

1. Structuur

Een LUDO heeft een heldere vorm en volgorde: duidelijke stappen, concrete instructies, afgebakende timing. Dit geeft deelnemers houvast en ondersteunt hun gevoel van competentie.

2. Interactie

Leren gebeurt in contact. Een LUDO nodigt uit tot samenwerking, uitwisseling, perspectiefwissel en dialoog — zonder dat het spannend of confronterend wordt.

3. Doelgerichtheid

Elke LUDO is ontworpen met een specifiek leerdoel voor ogen: kennismaken, brainstormen, cases verkennen, inzicht verdiepen, afsluiten… Er is geen vrijblijvende actie.

4. Vaste leerstappen

Elke LUDO volgt dezelfde pedagogische opbouw:

• Reflectie – deelnemers denken eerst individueel na

• Delen – ze wisselen uit, meestal niet over hun eigen inbreng

• Synthetiseren & presenteren – ideeën worden gegroepeerd, verwoord, gedeeld

• Debriefen – deelnemers reflecteren bewust op het proces en het geleerde

Veiligheid en egoloos leren

Een essentiële voorwaarde bij het gebruik van kaderactiviteiten is psychologische veiligheid. De structuur van een kaderactiviteit zorgt ervoor dat deelnemers eerst individueel reflecteren, pas daarna delen, en nooit zomaar hun persoonlijke verhaal op tafel moeten leggen. Dit:

• schakelt ego uit: je reageert op ideeën van anderen, niet op hun persoon.

• vermijdt emotionele overbelasting: deelnemers krijgen ruimte om in hun tempo te reageren.

• verhoogt betrokkenheid: omdat je weet dat jouw inbreng ertoe doet, maar je niet 'blootgesteld' wordt.

Een goede kaderactiviteit laat ideeën botsen, niet mensen.

Waarom werken kaderactiviteiten zo goed?

Omdat ze balans brengen tussen:

• vrijheid en houvast

• veiligheid en uitdaging

• persoonlijke inbreng en collectieve betekenisgeving

Je hoeft als facilitator niet telkens iets nieuws te bedenken. Je hebt een vaste werkvorm die je wendbaar kunt inzetten. En deelnemers voelen zich snel betrokken omdat het proces helder is en de inhoud van henzelf komt.

Waarvoor kun je kaderactiviteiten gebruiken?

Overal waar je actief leren wil stimuleren. Denk aan:

• startmomenten (kennismaken, ijsbrekers)

• theorie koppelen aan praktijk

• scenario’s of cases bespreken

• gemeenschappelijke principes formuleren

• creatieve ideeën genereren

• reflectie of afsluiting van een leertraject

  
  

Tot slot

Een goed opgebouwde kaderactiviteit is géén kunstje. Het is een leerinstrument dat veiligheid, structuur en betekenisvol leren mogelijk maakt. Je kunt er complexe thema’s mee verkennen zonder te verzanden in vaagheid of emotie. En bovenal: je maakt van deelnemers actieve mede-eigenaars van hun leerproces.

Krachtige leerervaringen hebben geen spectaculaire vorm nodig. enkel een goed kader.