Puzzelen - al doende het grotere geheel zien

Soms hebben we allemaal een stukje van het verhaal. In deze activiteit krijgt elke deelnemer of subgroep een fragment van een groter geheel: een kernbegrip, een stap in een proces, een principe of perspectief. Door samen te puzzelen reconstrueren ze het totaalbeeld – én ontdekken ze hoe verschillende onderdelen met elkaar samenhangen.

Doelen

• Verbindingen leggen tussen deelconcepten of stappen.

• Inzicht verwerven in hoe onderdelen samen een groter geheel vormen.

• Activeren van voorkennis via samenwerken en vergelijken.

• Ontwikkelen van gezamenlijke taal en begrip rond complexe thema’s.

  
  

Groepsgrootte, Tijd & Setting

• 6 tot 30 deelnemers

• 30–40 minuten

• Offline of online (met breakoutrooms en whiteboard)

  
  

Voorbereiding

• Knip een groter concept (bv. model, proces, structuur) op in 4 tot 8 betekenisvolle delen.

• Steek elk deel in een aparte envelop (of als digitaal bestand voor online).

• Voeg bij elk deel één of meerdere vragen of reflectie-opdrachten die deelnemers helpen het stuk te verkennen.

• Online: gebruik bestandsdeling of breakoutrooms met gedeelde slides/whiteboards.

  
  

Stap-voor-stap

1. Reflectie (in subgroepen of individueel)

• Verdeel deelnemers in evenveel groepjes als er enveloppen (puzzelstukken) zijn.

• Elke subgroep ontvangt één puzzelstuk van het geheel (bijv. een stap in een methode, een principe, een citaat, een case, enz.).

• Geef de groep 5–7 minuten om hun deel goed te verkennen: Wat houdt dit in? Wat zijn kenmerken? Wat roept het op?

• Laat hen reflecteren aan de hand van begeleidende vragen (bijgevoegd door de facilitator).

  
  

2. Delen

• Vorm nieuwe gemengde groepjes waarin alle puzzelstukken samenkomen (bv. 1 persoon per oorspronkelijk groepje).

• Laat elke deelnemer zijn/haar fragment uitleggen aan de anderen.

• De groep probeert samen het grotere geheel te reconstrueren: hoe hangen de delen samen? In welke volgorde? Wat hoort bij elkaar?

Tip: “Laat deelnemers tekenen, post-its herschikken of schema’s maken om verbanden zichtbaar te maken.”

3. Synthese & Presentatie

• Elke groep maakt een visuele synthese: bv. een stappenplan, conceptkaart, model of metafoor die het geheel weergeeft.

• Laat de synthese presenteren aan de rest van de groep.

• Optioneel: bespreek verschillen tussen de gereconstrueerde versies. Welke inzichten ontstaan er?

  
  

4. Debriefing (kort, plenair)

• Wat heb je ontdekt door alleen een deel te kennen?

• Hoe veranderde je begrip toen je de andere delen zag?

• Wat helpt om complexe structuren te doorgronden?

• Hoe zou je dit kunnen gebruiken in je eigen praktijk?

  
  

Volgende stappen

• Gebruik de gemaakte syntheses als referentie in het vervolg van de training.

• Laat deelnemers hun individuele puzzelstuk terugnemen en noteren wat ze nu anders zien.

• Koppel de activiteit aan toepassing: Hoe breng jij dit in praktijk, nu je het geheel ziet?

  
  

Variaties

• Gebruik echte puzzelstukken, tekeningen of losse flappen.

• Laat deelnemers zelf fragmenten aanleveren (bv. uit praktijkervaringen) en samen een ‘gedeeld model’ bouwen.

• Online: gebruik breakoutrooms met één puzzelstuk per team en een gedeeld online canvas voor synthese.