Starten waar je deelnemers al zijn: 5 korte activiteiten om voorkennis te activeren
- ludonu
- 7 mei
- 3 minuten om te lezen
Voorkennis is het startkapitaal van elke deelnemer. Of die kennis nu komt uit praktijkervaring of uit een online voortraject — het is zonde om er níet mee te werken.
Deze vijf korte activiteiten (5–10 minuten) helpen je om die voorkennis te activeren, te delen en meteen richting te geven aan de rest van je sessie. Ze zorgen voor betrokkenheid, psychologische veiligheid én een vliegende start die verder gaat dan alleen een opwarmronde.
Kies er één of combineer er twee: ze zijn flexibel inzetbaar, offline of online.
1. Zoek de fout
Voorkennisbron: Online voorbereiding
Tijd: 7–10 minuten
Werkwijze:
Deelnemers formuleren zélf een uitspraak over het onderwerp op basis van hun voorkennis. Ze kiezen zelf of hun statement juist of fout is.
In duo’s wisselen ze hun statements uit en proberen elkaars uitspraak te beoordelen.
Elk duo kiest de meest prikkelende of twijfelachtige uitspraak.
Elk duo presenteert de uitspraak. De rest stemt individueel: waar of fout?
Zelfgestuurd, speels kritisch en leerversterkend.
2. Waar ik (nog) aan twijfel
Voorkennisbron: Online voorbereiding of praktijkervaring
Doel: Psychologische veiligheid creëren & leervragen activeren
Tijd: 5–7 minuten
Werkwijze:
Laat deelnemers op een kaartje of in de chat één ding noteren waar ze nog aan twijfelen ondanks hun voorkennis.
Vraag hen dit anoniem te posten in een verzamelbox of digitaal bord (bv. Padlet).
Deelnemers vormen groepjes van drie.
Elk groepje trekt één kaartje en bespreekt de vraag met mogelijke antwoorden of oplossingsrichtingen.
Laat elke groep het meest boeiende inzicht of open vraag delen in 1 zin.
Creëert ruimte voor onzekerheid én richting in de sessie.
3. Het Praktijkmoment
Voorkennisbron: Eigen ervaring
Doel: Relevantie vergroten & gedeelde realiteit verkennen
Tijd: 5–8 minuten
Werkwijze:
Vraag: “Welk moment of onderdeel in je werk is het meest uitdagend of frustrerend in relatie tot dit thema?”
Deelnemer noteert indivdueel antwoord op fiche.
Fiches worden anoniem herverdeeld.
In subgroepjes leest men de fiches en kiest één uitdaging om verder op in te zoomen.
De gekozen situaties worden gecentraliseerd op een flip-over of slide.
Afsluitend schrijft elke deelnemer individueel één leerdoel op, gekoppeld aan de gekozen uitdaging.
Verbindt theorie aan praktijk & stimuleert eigenaarschap en autonomie.
4. Theorie-Mashup
Voorkennisbron: Online leertraject of eerdere opleiding
Doel: Creatieve activering van voorkennis
Tijd: 7–10 minuten
Werkwijze:
Geef deelnemers een vel of slide met kernwoorden uit de theorie (begrippen, modellen, namen).
Vraag in duo’s: “Maak hiermee een eigen logische zin, tip, of advies alsof je de theorie aan een collega uitlegt.”
Laat 2–3 duo’s hun mashup delen.
Daagt uit tot betekenisvolle verwerking (competentie) en luchtige samenwerking (relatedness).
5. Één minuut, één metafoor
Voorkennisbron: Praktijkervaring of theorie
Tijd: 5–7 minuten
Werkwijze:
Geef elke deelnemer een kernwoorden of begrip uit de theorie (begrippen, modellen, namen).
Maak groepjes van 3
Elk groepje kiest één begrip of kernwoord.
Vraag: “Als jij dit thema zou uitleggen via een beeld of metafoor uit je dagelijks leven, wat zou dat zijn?” Denk aan: een GPS, een kookrecept, een chaotisch kruispunt, een Zwitsers zakmes...
Elk groepje presenteert zonder uitleg metafoor of beeld. De rest van de groep interpreteert of vertaalt de metafoor naar de theorie.
Verbeelding als leeranker – stimuleert begrip én verbinding.
Waarom starten met voorkennis géén vrijblijvende keuze is
Elke deelnemer brengt iets mee naar een opleiding — en dat is niet alleen een notitieboek en een kop koffie. Wat mensen écht meebrengen, is hun voorkennis: ervaringen, overtuigingen, eerdere inzichten, onbewuste aannames of zelfs frustraties over het thema.
Die voorkennis kan een springplank zijn, of een blokkade. Als je er geen rekening mee houdt, loop je het risico dat je over mensen heen praat. Of erger nog: dat ze afhaken voordat je écht begonnen bent.
Door vanaf het begin actief met voorkennis te werken, bereik je drie dingen tegelijk:
Je activeert cognitieve schema’s, waardoor nieuwe informatie beter landt.
Je erkent en benut expertise, wat motivatie en eigenaarschap verhoogt.
Je krijgt zicht op waar de echte leernood zit — en voorkomt dat je “overleert”.
Kortom: voorkennis is geen voetnoot van je leerproces. Het is het vertrekpunt.
Voor je begint te bouwen, kijk naar het fundament
Een sterke opleiding begint niet bij de eerste dia of de eerste theorie. Ze begint bij de mensen voor je — en bij wat zij al weten, voelen of proberen toe te passen.
Door bewust te starten met het ophalen, toetsen en verrijken van voorkennis, creëer je geen vertraging. Je wint juist tijd: minder herhaling, meer diepgang, meer verbinding.
Of het nu gaat om wat ze leerden in een online module of wat ze dagelijks ervaren op de werkvloer — wie voorkennis erkent, werkt niet harder, maar slimmer.
Dus: eerst kijken wat er al ligt, dan pas nieuwe stenen toevoegen.
Meer weten?
